200 түзетуден тұратын өзгерістер кеден ережелерін халық үшін барынша түсінікті әрі тиімді етеді

Қазір Еуразиялық экономикалық одақ елдері кедендік рәсімдерді жеңілдетіп, оларды цифрлық экономика жағдайларына бейімдеу үшін кеден заңнамасын белсенді түрде жаңғырту жұмыстарын жалғастырып жатыр.

Еуразиялық экономикалық комиссия және ЕАЭО-ға мүше елдердің сарапшылары ЕАЭО Кеден кодексіне өзгерістер енгізу жөніндегі бірінші басымдықтағы Хаттаманы әзірледі.

Бұл жұмысқа қазақстандық бизнес-қауымдастық та белсенді қатысты. Олардың қатарында Ұлттық кәсіпкерлер палатасы, Еуразиялық сыртқы экономикалық қызметке қатысушылар одағы, «ҚТЖ» ҰК» АҚ, «KEGOC» АҚ, Қазақстандық кеден брокерлері қауымдастығы, «Эйр Астана» АҚ және басқа да ұйымдар бар. Өзгерістер кедендік әкімшілендірудің тиімділігін арттыруға және бизнес пен тұтынушылар үшін қолайлы жағдай жасауға бағытталған.

Бұл – барлық мүше елдер мен қауымдастық сарапшыларының үлкен бірлескен еңбегі. Жоба шамамен 200 түзетуді қамтиды, олар кеден рәсімдерінің кең ауқымына әсер етеді. Солардың ішінде:

• Одақтың кеден шекарасы арқылы контейнерлерді өткізу тәртібін жеңілдету. Негізгі жаңалық – «контейнер» ұғымын көлік құралына теңестірмей, дербес объект ретінде бөліп көрсету.

Бұл түзету контейнерлерді уақытша әкелу мерзімі мен міндетті декларациялау талабынан бас тартуға мүмкіндік береді. Нәтижесінде халықаралық жүк тасымалында қолданылатын контейнерлерді пайдалану жеңілдеп, бақылау функциялары азаяды;

• Жолаушылардың кедендік декларациясын және басқа да кеден құжаттарын толтыру кезінде алдын ала ақпаратты пайдалану мүмкіндігі бөлігінде алдын ала ақпараттандыру жүйесін жетілдіру
• Халықаралық пошталық жөнелтілімдердегі (ХПЖ) тауарларды өткізу рәсімдерін оңтайландыру;
• Одақтың кедендік аумағынан тауар шығару ережелерін нақтылау;
• Кеден қоймасының кедендік рәсімінің қолданылу мерзімін түзету;
• Еркін кеден аймағы мен еркін қойма рәсімдерін қолдану;
• Кеден тасымалдаушыларының тізіліміне енгізу шарттарын өзгерту;
• «Жалған транзитке» қарсы кешенді шаралар және т.б.

Хаттама жобасын ЕЭК алқасы мақұлдап, ЕАЭО мүше елдеріне ішкі мемлекеттік келісімге жолдады. Бүгінде барлық елдерден жауап алынып, құжат барлық ескертулерді ескере отырып, пысықталып жатыр.

Сарапшылардың пікірінше, бұл өзгерістер бірқатар мәселені шешуге, тауарлардың шекарадан өтуін жеделдетуге және кеден ережелерін анағұрлым түсінікті әрі тиімді етуге мүмкіндік береді.

Маңызды жаңалықтардың бірі – электрондық сауда тауарларын кеден шекарасы арқылы өткізу тәртібін кешенді түрде реттейтін Хаттамаға қол қою. Құжат ЕАЭО Кеден кодексін екі жаңа тараумен толықтырады және 48 түзетуді қамтиды.

Трансшекаралық онлайн-сауданы жүйелеуге бағытталған негізгі жаңалықтар:

• Электрондық сауда тауарларын айқындау.

Енді тауарлар ерекше шарттармен реттелетін бөлек санат ретінде болады.

• Жаңа қатысушы – электрондық сауда операторы.

Ол жеткізу тізбегіндегі жаңа буын ретінде кеден органдары алдындағы функциялар мен жауапкершілікті өз мойнына алады. Мұндай оператор логистикалық компания, пошта қызметі немесе экспедитор бола алады. Ол барлық жеке тұлғалармен жұмыс істеп, сәлемдемелердің жеткізілуіне жауап береді, бұл кеденмен өзара іс-қимылды жеңілдетеді.

• Жаңа декларация түрі.

Электрондық сауда тауарларына арнайы декларация енгізіледі. Бұл жеке тұлғалардың интернет арқылы тапсырыс берген тауарларын рәсімдеуді жеңілдетеді.

• Кедендік (бондтық) қоймаларды пайдалану.

Жеке тұлғалар тауарларды бонд қоймаларынан сатып ала алады, бұл олардың жеткізілуін жеделдетеді.

Азаматтар бұрынғыдай тауарларын өздері рәсімдей алады, бірақ бұл үрдіс ұзақ уақыт алуы мүмкін.

• Жауапкершілікті нақты бөлу.

Жаңа ережелер электрондық сауда саласындағы қатысушылар арасында жауапкершілікті айқын бөледі.

«Қазір Қазақстанда бұл Хаттаманы ратификациялау рәсімі жүріп жатыр. Бұл – оның бүкіл ЕАЭО аумағында толыққанды енгізілуіне жасалған маңызды қадам. Қазір рәсімдерді автоматтандыруға, жасанды интеллект пен үлкен көлемді деректерді өңдеу технологияларын енгізуге, барлық рәсімдерді жеделдетіп, жеңілдетуге бағытталған ауқымды жобалар іске асырылып жатыр», – деді ҰКП Кедендік әкімшілендіру департаментінің басқарушы директоры Дина Мамашева.

Оның айтуынша, түзетулерді келісу үрдісінде мүше елдердің мүддесін ескеру қажеттілігіне байланысты белгілі бір қиындықтар туындағанмен, кеден заңнамасын жетілдіру жұмыстары 2025 жылға дейінгі Еуразиялық экономикалық интеграцияны дамыту стратегиясы аясында жалғасып жатыр. Кейбір мәселелер бойынша пікір қайшылығы сақталғандықтан, сарапшылар деңгейінде де, жоғары деңгейде де конструктивті диалогты жалғастыру қажет.

Жалпы алғанда, ҰКП-да атап өткендей, мемлекет пен бизнестің бірлескен жұмысының нәтижесінде кеден ережелері барынша түсінікті, заманауи және тиімді болып келеді. Бұл түптеп келгенде Еуразиялық экономикалық одақ кеңістігіндегі барлық сыртқы экономикалық қызметтің қатысушылары мен тұтынушылардың мүддесіне қызмет етеді.