Отандық кәсіпкерлер кеңесінде мұнай-газ саласының өкілдері проблемаларды айтты
ҚР премьер-министрі Әлихан Смайыловтың төрағалығымен өткен отандық кәсіпкерлер кеңесінде бизнес өкілдері мұнай-газ саласының проблемаларын атап, секторды дамытуға жағдай жасау мәселелерін талқылады.
«Атамекен» ҚР ҰКП Төралқа төрағасы Райымбек Баталов үкімет бірқатар бастаманы қолдағанын және бизнес бірлескен жұмысты жалғастыратынын атап өтті.
«Біз барлық мәселе мен ұсынылған шешімдерді Үкіметке жазбаша түрде тапсырдық, министрліктермен алдын ала талқылау жүргіздік. Біз ұсынатын шаралар саланы инвестициялық жағынан тартымды етуге бағытталған. Бизнес салық салу бойынша жеңілдіктер, төмен пайызбен қаржыландыруды сұрамайды. Біз әділ салық салу туралы айтып отырмыз және бизнес Үкіметпен шешімдерді талқылауды жалғастыруға, сала бойынша өз талдауларын беруге дайын», – деді Райымбек Баталов.
Кеңес барысында Әлихан Смайыловқа мемлекеттік қолдау болмаған жағдайда отандық мұнай өңдеу зауыттары үшін мұнай тапшылығы қаупі туындайтынын айтты. «Атамекен» ҚР ҰКП Төралқасы мұнай-газ өнеркәсібі комитетінің төрағасы Кенжебек Ибрашев саладағы жағдай күрделі екенін айтты.
«Қолданыстағы қолдау механизмдері тиімсіз және ұзақ мерзімді инвестицияларды тартуға мүмкіндік бермейді. Ал қолма-қол ақшаның теріс ағыны компанияларға барлауға инвестиция салуға және өндірісті ұлғайту үшін жаңа технологияларды енгізуге мүмкіндік бермейді», - деді Кенжебек Ибрашев.
Кеңес шеңберінде мұнай секторына салық жүктемесі мәселесі көтерілді. Әлемдік бағадағы жағдай мұнай өндіру саласына пайдалы қазбаларға салық пен рента салығы бойынша артық төлемге байланысты салық жүктемесінің күтпеген өсуі түрінде әсер етті. Мұның себебі нақты кірісті ескермейтін қолданыстағы салық салу тәртібі болды.
«Urals және Brent арасындағы айырмашылық болмашы еді және барреліне 1,5-2 долларды құрады. Қазақстанда Urals өндірілмейтінін ескерсек, келісімшарттарда негізінен мұнайдың белгілі бір түрі көрсетілмейді. Яғни, сатудың нақты бағасы Itals бағасымен есептеледі, ал салықтар Brent бойынша төленеді», – деп атап өтті спикер.
Санкцияларды болдырмау үшін қазақстандық мұнай KEBCO (Kazakhstan Export Blend Crude Oil) сорты ретінде таңбаланады. Оның бағасы Brent-тен төмен, ал салық жүктемесі өзгеріссіз қалды. Сонымен қатар, Үкімет KEPCO-ны жариялау басталғаннан кейін 3 айдан кейін кедендік төлемдер есебіне енгізіп жатыр.
Тағы бі мәселе – алауда жағылатын газға салық салу. Қазіргі уақытта қолданыстағы Салық кодексі жанып жатқан шикі газдың көлемін тауарлық газға жатқызады және барлау жобалсына теріс әсер ететін 10% өскен мөлшерлеме бойынша әлемдік бағамен өндіруге салық салады.
Мұнай өндіруші ұйымдардың проблемалары туралы Жер қойнауын пайдаланушылар одағының басқарушы директоры Саят Боранбеков айтты. 2022 жылы мұнай өндіру ел бойынша жалпы өндірістің 20,9% немесе 17,6 млн тоннаны құрады. Сандарға қарамастан, мұнай өндіруші ұйымдардың өндіріс көлемінің жүйелі төмендеуі байқалады.
«Ішкі нарықты мұнаймен қамтамасыз ету үшін мұнай өндіруші ұйымдар 70%-ға дейін және одан да көп пайызды өндірудің едәуір көлемін жеткізеді. Алайда экспорт құрылымындағы ҚҚҚ үлесі небәрі 13% -. құрайды. Осыған байланысты мұнайды тасымалдау кестесін бекіту кезінде квоталарды бөлу бойынша түсінікті тетіктер мен қағидаларды әзірлеуді, атап айтқанда экспортқа квоталарды ұлғайтуды сұрадық", – деді спикер.
Ішкі нарықтағы мұнай құны шамамен 28 долл/барр және экспорттық құны шамамен 77/барр болған кезде, бағаланған пайда ішкі нарықта 7,3 долл/барр, экспорт жағдайында 26,6 долл/барр құрайды. Пайдадағы шығындар 2022 жылы осы айырмашылық есебінен 181,5 млрд теңгеге бағаланады. Экспорт есебінен бюджетке алынбаған салықтар мен төлемдер – 255,4 млрд теңге.
Сондай-ақ, газды игеруге газ қақпағын тарту, геологиялық барлау мәселелері көтерілді.
Кәсіпкерлер жер қойнауын пайдалану жөніндегі жаңа жобаларды ескере отырып, мұнайды ішкі нарыққа жеткізу және зауыттардың мұнайға қажеттілігінің ұзақ мерзімді теңгерімін әзірлеуді ұсынды. Сондай-ақ Салық кодексінің жаңа редакциясын әзірлеу кезінде мұнайды экспортқа өткізудің нақты бағасынан салықтарды есептеу механизмін қайта қарау және жаңа технологияларды – жер қойнауын пайдалануға балама салықты қайта инвестициялау және тарту жөніндегі міндеттемелері бар жаңа ынталандыру тетігі арқылы жетілген кен орындарын қолдау жөніндегі жұмысты күшейту ұсынылды.
Пікір қалдыру:
Пікірлер: