Алакөл курортының 2,5 млн адамға дейін қабылдау және туристік ағынды 7 есеге дейін ұлғайту әлеуеті бар, бірақ қазіргі уақытта әлеует тек 14%-ға ғана пайдаланылады. Бұл туралы жағалаудағы 450 демалыс базасының өкілдері  атынан «Arasan Alakol Resort Hotel» демалыс базасының негізін қалаушы, кәсіпкер Елена Асылбекова айтты.

– Бизнесіңіз туралы, Алакөл көлінің курорттық аймағының туристік нысандары туралы айтып беріңізші.

 – Алакөл көлінің суы шипа екені баршаға мәлім. Су құрамы Менделеев кестесінде йодтан басқа барлық дерлік элементті қамтиды.  Алакөл көлінің емдік қасиеттерін біздің ата-бабаларымыз да пайдаланған. Қазіргі уақытта бұл курорттық аймақ туристер арасында танымал. Өйткені мұнда демалу салыстырмалы түрде арзан және балалары бар отбасылар үшін қолайлы. Қонақтарымыз үшін біз жыл сайын олардың демалысын барынша жайлы және алаңсыз ету үшін барлық жағдай жасап келеміз.

Ресми статистика деректері бойынша, 2022 жылы курорттық жағалаудағы демалыс  орындары 354,5 мыңнан астам туристке қызмет көрсетті (деректер бойынша stat.gov.kz: шығыс жағалауында 164,7 мың турист, ал оңтүстігінде – 189,7 мың турист). Бұған азаматтардың дербес демалысы кірмеді. Алакөл курортының 2,5 млн адамға дейін қабылдау және туристік ағындарды 7 есеге дейін ұлғайту әлеуеті бар. Бірақ қазіргі кезде әлеует небәрі 14%-ға ғана жүктелген.

–  Неге жүктеме аз?

– Өкінішке қарай, Алакөлде жұмыс істейтін кәсіпкерлер жыл сайын инфрақұрылымдық сипаттағы проблемаларға тап болады. Біз, кәсіпкерлер үздік 10 туристік бағыттың құрамына кіретін курорттық аймақ сапалы инфрақұрылымға өте мұқтажбыз. Бұл инфрақұрылымдық абаттандыру, орталық тұрақты электрмен жабдықтау, Интернет, байланысқа қажеттілік, ішкі жолдар, тротуарларды салу, аумақты жарықтандыруға қатысты. Бұл сондай-ақ орталық коммуникацияларға, суға, кәрізге қатысты. Олар бойынша жобалар бұрыннан айтылып келген, тіпті қаржыландырылған, бірақ іске асырылмаған. Демалыс орталықтарына коммуникациялар жеткізілмеген.

Жолдасым екеуміз шығыс жағалауда екі табысты жобаны іске асырдық. Қазіргі кезде біздің үш жұлдызды демалыс базамыз Шығыс жағалаудағы озық базалардың ондығына кіреді. Екіншісі төрт жұлдызды база  – Алакөлдегі барлық базалардың үштігіне кіреді. Онда нөмірлік қор үлкен – 535 төсек-орынға шақталған, 140 жұмыс орны құрылды. Биыл оңтүстік жағалауда Ақши ауылында 5 жұлдызды кешенді салуға кірістік. Нөмерлік қор 140 нөмірден тұрады, 436 төсек-орынға шақталған. Онда бірнеше мейрамхана мен барлар, бассейндер болады. Жаңа кешенде 100-ден аса жаңа жұмыс орын ашылады. Инвестция көлемі 2 млрд теңге, соның ішінде 40 пайызы (800 млн теңге) қарыз қаражат. Кешенді пайдалануға 2024 жылы беру жоспарланған. Осылайша, әлеуетті 100-ден астам инвестор мен жағалаудың қазіргі кәсіпкер әріптестері бизнесті кеңейтуге ниет білдіріп жатыр.

–  Туристер Алакөлді таңдауы үшін не істеу керек?

– Отанық инвесторларды құрылысқа тарту үшін кәсіпкерлер инвесторларға «ұсыныстар пакетін» енгізу мүмкіндігін қарастыруды ұсынды. Біз туристік қызметтің жаңа объектілерін салу кезінде кәсіпкерлер шығындарының бір бөлігін өтеу мөлшерін 25%-ға дейін ұлғайтуды және туризмге инвестициялауға бағытталған несие бойынша несиелеу мен субсидиялау мерзімін 10 жылға дейін өсіруді ұсынамыз.

Кәсіпкерлер турситерге арналған төсек-орын санын ұлғайтуға және серивсті жақсартуға дайын. Алайда мемлекеттің араласуын талап ететін бірқатар мәселе бар.

– Бұл қандай мәселелер?

– Біріншіден, Алакөл курорттық аймағын дамытудың бас жоспарын әзірлеу және бекіту.  Алакөлдің (Абай обл.және Жетісу обл.) ірі курорттық аймақтарын өзінің жергілікті атқарушы органдарының жеке аумақтық-әкімшілік бірлікке бөлу.

Екіншіден, жағалауды нығайту. Бұл мәселе 15 жылдан астам уақытқа созылып келеді, ондаған демалыс орнында су астында қалды, бизнес зардап шегіп жатыр. Тағы өзекті мәселе – электр энергеиясын қамтамасыз ету. Жағалауда 200-ден аса база минималды техникалық жағдай жұмсы істеп жатыр. Алакөлдің екі жағалауында да электр энергиясы жеткіліксіз. Тоқтың тұрақсыздығы салдарынан тұрмыстық техника мен өнеркәсіптік жабдық үнемі істен шығады, сервистік қызмет көрсету ақсайды, кәсіпкерлерді шығынға батырады, туристерден шағым түседі. Жағалауда орталық сумен жабдықтау, кәріз және интернет жоқ, ұялы байланыс, әсіресе мобильді интернет өте әлсіз.

– Логистика жағы қалай, көлге дейін қалай жетуге болады?

– Биыл біз билеттерге қатысты үлкен проблемаға тап болдық, яғни Алакөл көліне барғысы келетіндердің саны өте көп, бірақ билеттер жетпеді. Көптеген қонақ келе алмады және жолдамасын кері қайтарды. Өкінішке қарай, біз бұл мәселені жыл сайын атап өтеміз және іс жүзінде біздің азаматтарымызға Түркияға, басқа да шетелдік курорттарға Қазақстан ішінде саяхаттаудан гөрі ұшу оңайырақ екенін түсінеміз. Көліктің үздіксіз қолжетімділігін қамтамасыз ету қажет. Бұл автожолдардың құрылысы мен реконструкциясын тез арада аяқтауға және ТЖ мен авиакөлікте жолаушылар ағынын ұлғайтуға да қатысты. Қазіргі кезде Алматыдан Үржарға күніне 500-ден 1000-ға дейін ұшу қажеттілігі кезінде АН-24 субсидияланатын рейсі күніне 48 адамды ғана тасымалдайды!

Бұл ретте Үржар әуежайы 2 жылға жөндеуге жабылды, ол 2019 жылы премьер-министрге аяқталған жоба ретінде таныстырылды. Бірақ іс жүзінде олар тек ұшу-қону жолағын жасады, ал ғимараттың құрылысына тіпті кіріспеді. ЖСҚ бекітілгенін білмеймін. Жолаушылар ағыны мүлдем ұлғайған жоқ, яғни қайта жаңартудан кейін АН-24 ескі борты қалды, Алматыдан күніне 1 рет рейс орындалады.

Осы жылдың тамызында базалардың жүктелуі дәл көліктік қолжетімділіктің болмауына байланысты қамтамасыз етілмеген.

Шын мәнінде, көптеген база үшін биылғы маусым бір айдан сәл астам уақытқа созылды. Сонымен қатар, қазіргі уақытта бензинмен қамтамасыз етудегі үзілістер үлкен кезек тудырады, туристер жағалауда қалып қоймас үшін өз көліктерімен келуден қорқады. Бірақ пойыздар мен ұшақтарға билет жоқ…

– Туристердің судағы қауіпсіздігі қалай қадағаланады?

– Бұл мәселе ашық күйінде қалып отыр. Өкінішке қарай, біз жыл сайын туристердің қауіпсіздігі туралы мәселені көтереміз. Ол өрт қауіпсіздігіне де, судағы қауіпсіздікке де қатысты. Жақында тағы бір оқиға болды – судағы төтенше жағдай. Өкінішке қарай, адам қауіпсздікті сақтамай, су техникасына оралып, бір аяғынан айырылды. Оның аман қалғаны жақсы, бірақ біз 7-8 жылдан астам уақыт бойы дабыл қағып келеміз. Жыл сайын көлік саны артып келеді. Қадағалап жатқан ешкім жоқ. Қалқымалармен қоршалған қауіпсіз аймақтар жеткіліксіз және көбінесе мұндай көліктің жүргізушілері орнатылған қалқымаларды елемей, адамдар шомылатын аймақтарға да жүзеді, адамдар тобының айналасында жоғары жылдамдықпен жүреді, ешқандай қарапайым қауіпсіздік техникасын сақтамайды.

ТЖМ су құтқарушылары жағажай демалысының қауіпсіздігін бақылай алмайды. Мысалы, Абай өңірі тарапынан жағажай 4 км, биыл құтқарушылар штаты ұлғайғанына қарамастан, олар бұл аумақты әрдайым қадағалай алмайды. Осылайша, муниципалды жағажайларда су қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін ТЖМ – нің 34 бұйрығының орындалуы жоқ деп айтуға болады. Бұйрыққа сәйкес жабдықталған жағажайлар жоқ.

Сонымен қатар, бүгінгі таңда облыс әкімдігі «Атамекен» ҰКП-ның жалпы жол картасын ішінара көрсететін жол картасын әзірлеп, іске асыруға қабылдағанын атап өткім келеді. Алайда, аяқталатын маусымның қорытындысы бойынша жол картасының тармақтары  қажетті деңгейде іске асып жатқан жоқ. Әсіресе, «электрмен қамтамасыз ету» тармағын атап өткім келеді: 2027 жылға белгіленген мерзім бизнеске мүлдем сәйкес келмейді. Электр желілерін (электр желілерін) салуды жеделдету керек. Бизнес пен туристер тағы 4 жыл электр қуатын күте алмайды. Базалық инфрақұрылымсыз туристік курорттық аймақтарды дамыту мүмкін емес.