Алматыда маңдайшалар мен сыртқы жарнаманы қаланың дизайн-кодына сәйкес келтіру жұмыстары жалғасып жатыр. . Қалалық жоспарлау және урбанистика басқармасының қызметкерлері аудан әкімдігінің өкілдерімен бірлесіп, жергілікті жерлердегі коммерциялық объектілердің меншік иелеріне түсініктеме берді.

«Бүгін біз Алмалы ауданының сауда үйлерінің бірінде кәсіпкерлермен кездестік, оларға алдында заңсыз жарнаманы демонтаждау қажеттілігі туралы хабарлама берілген болатын. Олардың кейбіреулері мұны өздері жасаса, ал өзгелеріне жаңа нормаларды сол жерде қосымша түсіндіруге тура келді. Жалпы, біз бизнес өкілдеріне 900-ге жуық хабарлама тараттық, яғни бүкіл қаланың сыртқы келбетін жақсарту және визуалдық шуды азайту бойынша жүйелі жұмысты жалғастырамыз», - деп атап өтті басқарма басшысы Нұрлан Боранбаев.

Естеріңізге сала кетейік, 2024 жылдың 16 наурызынан бастап Алматыда қауіпсіз, жайлы, қолжетімді қалалық ортаны – стилистика тұрғысынан бірыңғай урбанистік кеңістікті қалыптастыру үшін жасалған дизайн-код әрекет етеді.

Дизайн-код стандарттарына сәйкес келмейтін жарнаманы демонтаждау мәселесі бизнес-қоғамдастық өкілдерінің қатысуымен «Атамекен» өңірлік палатасының алаңында талқыланды.

«Қаланың бей-жай қарамайтын тұрғындары, кәсіпкерлер бұл процеске белсенді қатысып жатқаны қуантады. Бұл – эстетикалық көрініс, тиісті түс гаммасы, ерекше сәулеттік шешімдер. Бір сөзбен айтқанда, біз Алматының тартымды, танылатын, қайталанбас бірыңғай стилін қалыптастыруға ұмтыламыз. Әрқайсымыз ортақ іске өз үлесімізді қосамыз деп үміттенемін», - деді Нұрсұлтан Шоқанов.

Алматының дизайн-коды туралы сарапшылардың пікірі

Алматының дизайн кодының негізгі қағидаттары мен философиясы қаланың бірегейлігін сақтауға, «ақылды» навигация үшін әлеуметтік медианы пайдалануға, тұрғындар арасындағы өзара әрекеттесуді ынталандыруға бағытталған. 

Қалалық жоспарлау және урбанистика басқармасының басшысы Нұрлан Боранбаева атап өткендей, әр қаланың өзіндік тарихы, түпнұсқалығы, мемлекеттік функциясы бар – осының бәрі және тағы басқалары оның келбетін қалыптастырады.

«Қаланың келбеті — жылдар бойы қалыптасатын бейне. Алматының құрылыс пен абаттандыруда көп жылдық жұмыс тәжірибесі бар, мәдени қоры мен тәжірибенің тұтас қабаты бар. Басқа қалалардың тәжірибесі бар. Мұның бәрін пайдалану керек және бұл үшін қала коды қажет», - деді сарапшы.

Қазақстанның қала құрылысшылары одағының президенті, Алматы қаласының Қала құрылысы кеңесінің төрағасы Любовь Нысанбаева: «Алматы көптеген адамдар үшін өзінің тазалығымен және салқынқандылығымен, жарқын шуақты таңымен, контрастық таулы пейзажбен, жасыл орамдардың, тау өзендерінің пропорцияларымен, сәулет пен тарих, қала құрылысының әдемі ескерткіштерімен ерекшеленетін сүйікті жері», - деп атап өтті.

Дизайн-кодтың басты мақсаты – қаланың бейнесін, оның сұлулығын, ыңғайлылығы мен адамгершілігін сақтау деп есептейді сәулетші.

«Еліміздің тұрғындары үшін Алматыда өмір сүру және даму – арман әрі бақыт. Дизайн-код арқылы Алматының дамуына жұмсалған талант, еңбек пен махаббат қала үшін маңызды қадам болып табылады», - деп қосты Любовь Нысанбаева.

Қауіпсіз қалалық кеңістік туралы айта келе, «Алматыбасжоспары» ҒЗИ бас директоры Асхат Садуов:

«Бірінші қабаттарды белсенді кеңістіктерге айналдыру шағын бизнестің дамуына және тұрғындардың қауіпсіздігін арттыруға ықпал етеді, бұған белгілі урбанист Джейн Джекобс сенімді болды. Ақылға қонымды тығыздықтағы орамдық құрылыс салу, ыңғайлы визуалдық кеңістік, дүкендер, кафелер, арт-галереялар және бірінші қабаттағы шеберханалар адамдарды қызықтыратын динамикалық орта жасайды.  Үлкен терезелер мен ашық қасбеттер қауіпсіздік атмосферасын жасайды, өйткені көшедегі және ғимараттың ішіндегі адамдар бір-бірін көреді», - деп атап өтті.

Асхат Садуов дизайн-код алдыңғы әзірлемелердің тәжірибесін, 15 мыңнан астам Қала тұрғынының сауалнамасын талдауды, жобалық семинарлар қорытындыларын және алматылықтардың қатысуымен мерч дизайнына арналған шығармашылық конкурсты ескере отырып жасалғанын еске салды. «Алматыбасжоспары» ҒЗИ басшысы қаланың өзіндік, танылатын имиджіне ие болуына мүмкіндік беретін дизайн-кодты әзірлеу және енгізу, әсіресе енгізу сатысында күрделі процесс екендігіне назар аударды.

«Қысқа мерзімде сапалы құжат жасау қаламыздың болашағына әсер еткісі келетін және әсер ете алатын білімі, тәжірибесі, жаһандық көзқарасы бар мамандардың шығармашылық тобының арқасында мүмкін болды. Біз, ең алдымен, бірқатар кешенді зерттеулер жүргіздік, шашыраңқы деректерді жүйелеп, содан кейін ғана жобаға кірістік», - дейді урбанист.

Бірінші қабаттардың айналасында ыңғайлы және қауіпсіз жаяу жүргіншілер аймақтарын қалыптастыру қала тұрғындары үшін де, шағын және орта бизнес үшін де орынның тартымдылығын арттырады, деп атап өтті урбанист Свят Мурунов. Мұнда жазғы алаңқайлар, шығарылатын сөрелер, сәкілер, жасыл желектер, ШСН орналастырылуы мүмкін. Сарапшының айтуынша, бірінші қабаттарды жоспарлау және дамыту процесіне тұрғындар мен бизнесті тарту олардың қажеттіліктері мен мүдделеріне сәйкес келетін кеңістіктер құруға көмектеседі. Тартымды және қауіпсіз ортаны қамтамасыз ету үшін дұрыс жарықтандыру және дизайн маңызды. Урбанист сонымен қатар жиһаз бен қалалық ортаның басқа да атрибуттарын өндірушілерді, шеберлер мен қолөнершілерді, суретшілер мен мүсіншілерді, сәулетшілер мен дизайнерлерді қоса алғанда, халықтың әртүрлі топтарының пікірлерін жинаудың маңыздылығын атап өтті.

Визуалдық қалалық элементтерге арналған стандарттарға келетін болсақ, бұл уақыт талап ететін қажеттілік, дейді арт-кеңесші Влад Слудский.

«Бұл не үшін қажет? Мәселе мынада, біз жүретін көшелер тек функция ғана емес, сонымен бірге ақпарат. Сондықтан дизайн-кодты әзірлеу уақтылы және қажет болып көрінеді. Құжатта навигацияға, нашар көретін және жүріп-тұруы шектеулі азаматтарға арналған инклюзияға, қасбеттерге, маңдайшаларға, жаяу жүргіншілер ағындарына, кіру топтарына және әрбір қала тұрғыны күн сайын эстетикалық және функционалдық тұрғыдан өзара әрекеттесетін қала кеңістігінің басқа да элементтеріне қатысты мәселелер бойынша айтарлықтай толық сипаттама бар», - деп есептейді сарапшы.

Дизайн-кодты әзірлеу жобасының бас сәулетшісі Тахмина Сафоева нормативтік-құқықтық акт (НҚА) барлық кәсіпкерлер мен жалпы қала тұрғындары үшін қолжетімді және түсінікті болу үшін әзірленгенін атап өтті. Бұл сыртқы ақпаратты дизайн-кодтың талаптарына сәйкестендіру процесін жеңілдетеді. Әзірлеушілер кәсіпкерлерге сыртқы ақпаратты жаңартылған талаптарға уақтылы сәйкестендіру үшін дизайн-кодпен танысуға кеңес береді. «Сыртқы (визуалдық) ақпарат» 3-тарауына ерекше назар аудару керек.

АНЫҚТАМА. Алматының дизайн-коды «Алматы қаласының ерекше мәртебесі туралы» Қазақстан Республикасының Заңына, «Қазақстан Республикасындағы сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі туралы» Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес әзірленді және Алматы қаласының тұрғындары мен қонақтарының тарихи, ландшафттық-табиғи, функционалдық, жергілікті ерекшеліктері мен заманауи қажеттіліктерін ескере отырып, Алматы қаласының сәулеттік стилін қалыптастыру тәртібін айқындайды.