«Атамекен» Қазақстан Республикасы Ұлттық кәсіпкерлер палатасының алаңында мемлекеттік органдар мен бизнес-қоғамдастық өкілдерімен бірлесіп, тауарларды таңбалау және қадағалау мәселелері талқыланды.

Күн тәртібінде дәрілік заттарды, зергерлік бұйымдарды және импорттық аяқ киімдерді таңбалау мәселелері қаралды.

Елімізде ағымдағы жылдың 1 шілдесінен бастап барлық дәрі-дәрмектің міндетті таңбалануы және қадағалануы енгізілетіні мәлім. Тауарларды цифрлық таңбалау және қадағалау жүйесінің декларативті мақсаты – көлеңкелі нарықты азайту, қайта сату мен контрафактілікке жол бермеу, адал бизнеске жағдай жасау, өндірілетін және импортталатын өнімнің сапасын арттыру. Алайда, нарық субъектілерінің пікірінше, тауарларды таңбалау және қадағалаудың ақпараттық жүйесі (бұдан әрі – ТТҚ АЖ) дұрыс жұмыс істемейді.

«Бүгінгі күні дистрибьюторлар True API мен ТТҚ АЖ Жеке кабинетінің функционалдығы арасында айтарлықтай артта қалуына байланысты, дәрілік заттарды таңбалау және қадағалау процесіне кезең-кезеңімен көшу мәселесін қарастыру қажет. API дайын емес, ол дұрыс жұмыс істемейді. Жиналған пікірлердің көлемін ТТҚ АЖ жүйесімен біріктіру мүмкін емес», - дейді КФК «Медсервис Плюс» ЖШС бизнесті дамыту жөніндегі директоры Саида Ерденбекова.

Белгілі болғандай, жүйенің дұрыс жұмыс істемегендігінен біріктіру кезінде бос таңбалау кодтары жасалады. Өндірушілер мен дистрибьюторлар қазіргі уақытта ТТҚ АЖ жүйесімен интеграцияға дайын емес, өйткені API - нарықтың барлық қатысушылары үшін әзірленіп жатқан біртұтас құрал.

Сондай-ақ, отырыста аяқ киім мен медициналық бұйымдарды таңбалауға арналған сақтау орындарының тізбесін бекіту мәселесі де қозғалды. Сауда және интеграция вице-министрі Қайрат Балықбаевтың айтуынша, қазіргі кезеңде үздіксіз процестерді қамтамасыз ету маңызды. Енді салалық органдар қоймалар тізімін бекітіп, кедендік ресімдеуден кейін таңбалауға рұқсат беруі керек, бұл бизнес үшін аталған мәселелерді жеңілдетеді.

«Кәсіпкерлердің операторлық жүйемен жұмыс істеуін және оны сол кеден жүйесімен біріктіруін барынша жеңілдету қажет. Бірақ ЕАЭО аясындағы міндеттемелерді ешкім жоққа шығармайды. Қалған тауарларға қатысты кейбір маңызды ақпаратты атап өткім келеді. Қоймалардағы және биылғы жылдың 30 маусымына дейін өндірілген дәрілер таңбалауға жатпайды», - деді Балықбаев.

Жалпы, ҚР ҰКП 1 шілдеден бастап алдағы уақытта дәрілік заттарды міндетті түрде таңбалау, ТТҚ АЖ жүйесінің толыққанды жұмыс істеуі қамтамасыз етіліп, бизнес үшін уақыт пен қаржылық шығындар жөнінде мәселе көтеруде.

«Менің ойымша, жүйе толыққанды жұмыс істеуге дайын емес. Оның қалыпты режимдегі дайындығын немесе жетілдіру қажеттілігін толық түсіну үшін осы айдың соңында мәселені бақылауға алып, есепке алуды ұсынамын», - дейді «Атамекен» ҰКП басқарма төрағасының орынбасары Тимур Жәркенов.

Зергерлік өнеркәсібінің өкілдері зергерлік бұйымдарды таңбалауды енгізу орынсыз екенін атап өтті. Өйткені басқа реттеушіні енгізу нарықтағы контрафактілік өнімдердің деңгейін төмендетуге көмектеспейді. Бүгінде елімізде зергерлік бұйымдарды міндетті түрде таңбалау арқылы бағалы металдар мен тастардың айналымын бақылау тетігі бар. Бірақ тіпті қолданыстағы бақылау әдістері нарық қатысушылары тарапынан өнімділік тәртібінің қажетті деңгейіне дейін жеткізілген жоқ, деп атап өтті «ЕАЭО зергерлер қауымдастығының» басқарма төрағасы Анастасия Кужилина. Оның айтуынша, зергерлік бұйымдарды таңбалау бизнеске үлкен әкімшілік және қаржылық жүктемесі бар қайталанатын және тиімсіз құралға айналады.

Аяқ киімді импорттаушылар контрабанда мен контрафактілік заңдастыруды болдырмау үшін аяқ киімге міндетті таңбалауды тоқтату қажеттігін алға тартып отыр. Бизнес қауымдастығының айтуынша, таңбалауға қатысты мемлекеттік қызметкерлердің сауатсыз шешімдерінен бірінші кезекте аяқ киім өнеркәсібі зардап шегеді.

«Шара мемлекетке пайда әкелген жоқ, бизнеске зиян келтірді. Таңбалауға арналған қоймалар тізімін белгілеу бизнес үшін туындаған мәселелерді шешпейді», - дейді аяқ киім импорттаушылар мен дистрибьюторлар қауымдастығының өкілі Айнұр Қайдарова.

Елімізде контрабандамен және контрафактілікпен күресу үшін таңбалау және қадағалау енгізілді. Алайда, осы мақсаттарға жету үшін бірнеше ауқымды жұмыстар бар. Қайдарованың айтуынша, таңбалауға арналған қоймалар тізбесін құру іс жүзінде мүмкін емес, сонымен қатар, ШОБ үшін қажетсіз шығындарға әкеледі.

Темекі мен аяқ киім контрабандасы артқанын айта кеткен жөн. Импорттаушылар олар үшін таңбалауды ерікті етуді ұсынады. «Тағы бір ұсыныс. Оператор ҚР Қаржы министрлігінің Мемлекеттік кірістер комитетімен бірлесе отырып, бизнес үшін ешқандай шығынсыз, декларацияларға QR кодтарын қолдана отырып, оператордан мөртаңбалар беруге рұқсат етсін. Біз бизнесті тыңдауымыз керек», - деді аяқ киім импорттаушылар мен дистрибьюторлар қауымдастығының өкілі.

Осылайша, отандық аяқ киім өндірушілері өнімді таңбалау және қадағалайтын ақпараттық жүйеге дауыс беруде. «Qaz Textile Industry» ӨРҰ басқарма төрайымы Гүлмира Уахитова атап өткендей, бұл жүйе заңсыз әкелінген және сатылған аяқ киім өнімдерін, оның ішінде сапасыз тауарларды айналымнан шығаратын заңсыз сауда жағдайларын қадағалауға мүмкіндік береді.

Анықтама үшін: Қазақстанда міндетті цифрлық таңбалау және тауарларды қадағалау үш өнім тобына қолданылады: 2020 жылдан бастап темекі бұйымдары, 2021 жылдың қарашасынан аяқ киім таңбалауы және 2022 жылдың қарашасынан бастап 90 дәрілік заттың таңбалануы, ол 2024 жылдың 1 шілдесінен бастап 100% дейін дәрілік заттарға қолданылады.