ЭШФ үзінді көшірмесін автоматтандырылған бақылау: Дастан Қазиевтің пікірі
«Атамекен» Ұлттық кәсіпкерлер палатасының салық консультанты Дастан Қазиев Қазақстанның жаңа Салық кодексі жобасында Үкімет ұсынған ЭШФ («e-Tamga» жүйесі) үзінді көшірмесіне автоматтандырылған бақылауды енгізу мәселелері туралы айтып берді.
Салық кодексі жобасында мемлекеттік органдар «e-Tamga» ҚҚС жүйесін іске қосуды ұсынды. Қарапайым есептеулерге негізделген бұл шешім барлық ҚҚС операцияларының ашықтығы мен сенімділігін қамтамасыз етеді деп болжануда.
«E-Tamga»-ның басты ерекшелігі – жүйе 300-нысандағы есептеулерге ұқсас, бірақ жеңілдетілген түрде және онлайн режимінде ҚҚС бойынша автоматты параллель есеп жүргізеді. Егер бухгалтерлерге түсінікті тілде айтар болсақ, онда барлық дебеттік ҚҚС (кіріс ЭШФ-дан Қазақстан ішіндегі сатып алулар бойынша ҚҚС, сондай-ақ жаңадан енгізілетін «өзі үшін» ЭШФ-дан резидент емес үшін ҚҚС) жалпы дебет ретінде рұқсат етілген есепке алу бойынша Салық кодексінің талаптарын есепке алмағанда, брутто жинақталып, одан ЭШФ-дан сату бойынша ҚҚС шегерілетін болады. Мұндай теңгерім нақты уақыт режимінде үнемі жүргізіледі, ал басты міндет – ЭШФ-ны тек оң баланс шегінде жазуға мүмкіндік беру.
Баланс пайдаланылғаннан кейін жүйе келесі ЭШФ үзінді көшірмеге мүмкіндік бермейді. Мұндай тетік жалған мәмілелер жасау мүмкіндігін және ҚҚС төлеуден жалтаруды жоққа шығарады, бұл сөзсіз Қазақстанның салық саясатының басты басымдықтарының бірі болып табылады.
Егер оң баланс болмаса, салық төлеуші ЭШФ жазғысы келсе, ол қазынашылық органдарындағы транзиттік шотына ҚҚС бойынша «баланстық» немесе «аванстық» төлемді алдын-ала төлеуі керек.
Алайда, Дастан Қазиевтің пікірінше, бәрі біз ойлағандай қарапайым әрі оңай емес. Мәселен, Салық кодексі жобасының ағымдағы нұсқасында ҚҚС бойынша жоғарыда көрсетілген «аванстық» төлемді төлеу және қайтару тәртібі, оның ҚҚС есептеу мен төлеудің қолданыстағы тәртібімен корреляциясы әлі де жоқ.
«Тауар айналымы жылдам компаниялар бар. Мәселен, мен бүгін тауар алдым делік, ал ЭШФ әлі алған жоқпын. Келесі күні сол тауарды сатсам, менде оң теңгерім әлі де болмайды.
Мен балансты толтырып, тауарды сата аламын. ЭШФ жазып, 15 күннен кейін дебеттік ЭШФ аламын. Нәтижесінде менде тағы да оң сальдо пайда болып, айдың соңында келеді», – деді Қазиев.
Барлық мәліметтер заңнан туындаған актілерде (Қаржы министрінің бұйрықтарында) реттеледі, бірақ бұл жүйенің принциптері ҚҚС есептеудің қолданыстағы тәртібін айтарлықтай өзгертетінін ескере отырып, тұжырымдамалық тармақтарды Салық кодексінің өзінде айқындау қажет.
Сонымен қатар, түрлі жағдай бойынша барлық мәселелер терең пысықтауды қажет еді. «Атамекен» ҚР ҰКП тарапынан бірлесіп әзірлеу жөнінде бастама көтеріліп, сараптамалық қолдау көрсетіледі.
Бүгінде Қаржы министрлігі бұл шектеу тек жоғары тәуекелді компанияларға қатысты болады деген ұстанымда. Оларға жаңадан тіркелген компаниялар мен құрылтайшылары өзгерген кәсіпорындар жатады. Алайда, кәсіпорындардың мұндай санаттары жоғары тәуекел аймағында қанша уақыт болатыны белгісіз.
Сонымен қатар, осы жаңашылдықты енгізу нәтижелері өзекті болып қалып отыр. «Е-Tamga» жүйесі барлық шот-фактуралардың заңдылығын білдіреді, бұл ҚҚС бойынша дебеттік сальдоны қайтарудың ұзақ мерзімді проблемасын жоққа шығара алады. Оны жүзеге асыра отырып, қайтару тексерусіз жұмыс істейді деп күтілуде, өйткені жүйе барлық жалған деген процестерді өткізбейді. Алайда, қазіргі уақытта тексерусіз жедел қайтаруды енгізу мәселесі Салық кодексі жобасында анықталмаған деп қорытындылады сарапшы.
Пікір қалдыру:
Пікірлер: